YA İNDİRGİYORUZ YA GENELLİYORUZ

Site Bilgi Panosu

“Eğer bir şey öğrenebileceksem en kötü düşmanımı dinlemek için yirmi mil yürürüm.” Gottfried Leibniz

Önerilen Linkler

Algı Tamircisi
www.izzetgullu.net

YA İNDİRGİYORUZ YA GENELLİYORUZ

03/03/2014

Çoğumuzun beyni ya indirgemeci yahut da genellemeci çalışır. Mesela insanları sadece değerleri bağlamında yorumlar, salt bu yönünü baz alarak değerlendiririz. Sanki insan = değerleri demekmiş gibi!

Bunun altında tanımlayarak belirsizlikten kurtulma eğilimi yatar! Çünkü belirsizlik doğası gereği (tıpkı karanlık yani gece gibi) kaygı yaratır. Bu yüzden insanlar az bilgi ile çok geneller, böylece belirsiz bir durumu belirgin hale getiririr, içsel kaygılarını ya ortaya çıkarmamaya ya da (çıkmış ise) azaltmaya, yok etmeye çalışırlar.

"İnsanlar beni başarılı olduğum için sevmiyor" önermesi çoğunlukla indirgemeciliktir mesela! "Tüm dertler beni buluyor" yaklaşımı da genellemeciliktir. Oysa toplasanız en fazla iki ya da üç olumsuz olay kişiyi bulmuştur ancak bu bile tüm dertler beni buluyor şeklinde algılamak için fazlasıyla yeterli olmuştur.

İndirgemeci işleyen beyinler solcuya güvenir mesela! Sırf solcu oldukları için!

Burada insanın tüm zaaf, eğilim ve kaygılarını ya da amaçlarını tek bir değerin, en çok da solculuk değerlerinin belirlediği kabulü ve inancı vardır.

"Solculukta şunlar şunlar vardır, şunlar şunlar şöyledir" vs. denilir. Dolayısı ile bir insan solcu ise ona artık sadece bu bağlamda bakılır, o kişiler sadece bu sol değerler perspektifinden değerlendirilir. Birçok kişi için "sol = insan" demektir adeta!

Oysa insanı, onun psikolojik ve iç dinamiklerini belirleyen tek faktör solculuk değildir.

Yine aynı şekilde dindarlıkta şunlar şunlar vardır, şunlar şunlar şöyledir vs. denilir. Dolayısı ile bir insan muhafazakar ise ona artık sadece bu bağlamda bakılır, o kişiler sadece bu muhafazakar değerler perspektifinden değerlendirilir.

Oysa insanı, onun psikolojik ve tüm iç dinamiklerini belirleyen tek faktör ne solculuktur ne de muhafazakar değerlerdir.

İnsanın gerek psikolojisini gerekse tüm iç dinamiklerini kişisel zaaflar, eğilimler, kaygılar, varoluşsal hedefler, anılar gibi bir çok faktör ortaklaşa belirler. Sol yahut muhafazakar değerlere sahip olmanın tüm iç dinamiklere kuşkusuz ki bir etkisi vardır lakin her zaman için tüm bu faktörlerin total etkisini yok etmeye yahut budamaya gücü yetmez.

"Solcu şunları yapar..."

"Muhafazakar insan bunları yapmaz..."

Solcu dediğinin tüm içsel dinamiklerini ne kadar tanıyorsun?

Muhfazakar dediğinin sözünü ettiğim içsel dinamiklerinin ne kadar farkındasın?

Algımız genelde böyle indirgemeci ve toptancı çalışır. Hatta bu o denli önemli bir olgudur ki siyasi tercihlerimizi, sosyal sınıflarımızı, toplumsal katmanlarımızı bile tek başına bu algımız belirler.

İnsanın tüm psikolojik ve iç dinamiklerini solculukla yahut muhafazakarlıkla izah etmek indirgemeciliktir.

Oysa, "Solcu bunu yapmaz ve muhafazakar şunu yapar" algısı da genellemeciliktir. İkisi de gerçekçilikten uzak bir algı ve düşünce hatasıdır.

İnsan sadece ne sol ne de muhafazakar değerlerden ibarettir.

İnsan çoğu zaman kendisinin bile farkında olmadığı bir takım zaaf, eğilim, güdü, dürtü, anı, bilinçaltı birikim, kaygı ve özlemlerden ibarettir. İnsanın bütün edimleri ve icraatları tüm bunların toplam etkisinin bir ürünüdür; sadece sahip olduğu değerlerin değil!

İnsanın eylemlerini sadece ne sol ne de muhafazakar değerler belirler. Bunu bu şekilde okumayınca, ya indirgemeci ya da genellemeci olunca gerek kişiler gerekse kitleler sürekli hayal kırıklıkları yaşar.

Yorum Yaz

1725 kez okundu. Yazarlar